Μεταβατικά, αμετάβατα και απρόσωπα ρήματα

Μεταβατικά είναι τα ρήματα που φανερώνουν ότι η ενέργεια του ρήματος μεταβαίνει (πηγαίνει) σε άλλο πρόσωπο ή πράγμα και δέχονται σαν συμπλήρωμα αντικείμενο.

π.χ. Ο Γιώργος καθαρίζει τα παπούτσια του.

Μονόπτωτα ονομάζονται τα μεταβατικά ρήματα που δέχονται ένα αντικείμενο (σε αιτιατική).
π.χ. Έπιασα ψάρια το πρωί.


Δίπτωτα ονομάζονται τα μεταβατικά ρήματα που δέχονται δυο αντικείμενα (σε γενική και αιτιατική).
π.χ. Τους χάρισα έπιπλα. Ο Αντώνης της έδωσε φάρμακα.

Αμετάβατα είναι τα ρήματα που φανερώνουν ότι η ενέργεια του υποκειμένου δε μεταβαίνει σε άλλο πρόσωπο ή πράγμα.

π.χ. Ο αετός πέταξε ψηλά.

Τα αμετάβατα ρήματα, ανάλογα με τη χρήση και τη σημασία τους, μπορούν να γίνουν μεταβατικά και τα μεταβατικά ρήματα να γίνουν αμετάβατα.

π.χ. Η δουλειά  τέλειωσε το βράδυ.

       Η Μαρία τέλειωσε το γράψιμο.

       Ο Κώστας φύσηξε τη μύτη του.

       Ο αέρας φύσηξε δυνατά.

Απρόσωπα ονομάζονται τα ρήματα που βρίσκονται στο τρίτο (γ΄) ενικό πρόσωπο και δεν έχουν υποκείμενο ένα πρόσωπο ή πράγμα αλλά ολόκληρη πρόταση.

π.χ. Δεν πρόκειται να έρθω.

Τα κυριότερα απρόσωπα ρήματα είναι:

• τα ρήματα: πρέπει, πρόκειται, συμβαίνει, ενδέχεται, φαίνεται 

π.χ. Ενδέχεται να κάνω πάρτι.

• τα ρήματα που φανερώνουν φυσικά πρόσωπα: βρέχει, χιονίζει, ξημερώνει, βραδιάζει, χειμωνιάζει κτλ 

π.χ. Από το βράδυ χιονίζει στα ορεινά της χώρας.

• το γ΄ενικό πρόσωπο των ρημάτων: είμαι, έχω, κάνω, περνώ

π.χ. Είναι ώρα για ύπνο. Δεν κάνει να μαλώνετε.